Interventies bij de man in het kader van een vruchtbaarheidsbehandeling

De vruchtbaarheid van een man hangt grotendeels samen met zijn zaadproductie. Zie de zaadkwaliteit voor de normen waaraan een zaadstaal moet voldoen om van 'normale' vruchtbaarheid te kunnen spreken.

Remediëring potentiestoornissen

De zaadproductie wordt hormonaal gestuurd, maar daarom zijn niet alle problemen toe te schrijven aan hormonale stoornissen. Soms liggen psychologische factoren aan de basis of doen zich hindernissen voor in het traject dat de spermacellen moeten afleggen, zowel door de mannelijke geslachtsorganen als door die van de vrouw.
Het onderzoek naar mannelijke (on)vruchtbaarheid leert ons dat we bij een grote groep van mannen met een abnormale zaadanalyse geen enkele afwijking vinden. Slechts bij een minderheid kunnen we een specifieke oorzaak aanduiden waarvoor een efficiënte behandeling bestaat.

Toch zal de CRG-arts - als jullie op consultatie komen omdat jullie als paar kampen met verminderde vruchtbaarheid - op basis van een andrologisch onderzoek proberen uit te maken of er bij jou (de man) een specifieke oorzaak te vinden is. Zie zoeken naar de oorzaak, bij onderzoeken man.
Als dat het geval is, kan een 'specifieke' behandeling uitkomst bieden, d.w.z. een behandeling die het onderliggende probleem bij jou verhelpt. Voor één voorbeeld daarvan, zie hormoonbehandelingen.

Vaak echter vinden we geen specifieke oorzaak of is er geen specifieke behandeling voorhanden. In 95 procent van de gevallen wijken we daarom uit naar 'aspecifieke behandelingen,' d.w.z. behandelingen die niet in een rechtstreekse relatie staan tot een gekende oorzaak.
De MBV-behandeling is daar natuurlijk het beste voorbeeld van: kunstmatige inseminatie en IVF of IVF | ICSI hebben niet als doel om de oorzaak van je verminderde vruchtbaarheid weg te nemen, maar om het probleem te omzeilen. Het uiteindelijke resultaat - als de behandeling slaagt - is zwangerschap.
Bij ICSI is het mogelijk dat je een ingreep moet ondergaan om zaadcellen te verzamelen. Die ingrepen bespreken we onder TESE en andere ingrepen voor sperma-extractie.

Pragmatische behandelingen

Als je vruchtbaarheidsprobleem veroorzaakt wordt door een potentiestoornis - impotentie, anejaculatie, premature of retrograde ejaculatie - probeerden we vroeger vaak met verschillende onderzoeken achter de oorzaak te komen. Vandaag werken we vooral proefondervindelijk om je verder te helpen.

Ejaculatiestoornissen

Anejaculatie
Als je wel een erectie krijgt maar geen orgasme (en dus geen zaadlozing) kan een psychologische behandeling soms uitkomst bieden. Is dat niet het geval, dan kan de ejaculatie ook uitgelokt worden door stimulatie. Dat laatste impliceert een ingreep, zie daarvoor vibro- en elektrostimulatie. Het zo geproduceerde spermastaaltje kan mogelijk gebruikt worden in de vruchtbaarheidsbehandeling met je partner.

Retrograde ejaculatie
In deze situatie is er wel sprake van een zaadlozing, maar naar de blaas in plaats van door de urinebuis naar buiten. Er komt dus geen zaadvocht vrij als je klaarkomt.
Als vermoed wordt dat dat het probleem is, wordt nagekeken of je urine zaadcellen bevat. Zo ja, dan moet de urine gealkaliniseerd worden (minder zuur gemaakt, en minder giftig voor de zaadcellen) om ervoor te zorgen dat je zaadcellen mogelijk gebruikt kunnen worden in de vruchtbaarheidsbehandeling met je partner.

Erectiestoornissen

Bij erectiestoornissen zal de arts op consultatie je een aantal vragen stellen en enkele zaken onderzoeken. Heb je geen hoge bloeddruk? Heb je geen hoge cholesterol? Heb je geen diabetes (suikerziekte)?

Viagra
Is het antwoord op alle vragen nee, dan krijg je bv. sildenafilcitraat voorgeschreven, wereldberoemd geworden als Viagra. Het is een geneesmiddel dat de afbraak belemmert van de molecule die een rol speelt bij het opzwellen van de zwellichamen in de penis. Daardoor krijg je (opnieuw) gemakkelijker een erectie.

Prostaglandines
Als Viagra niet helpt, dan kan de injectie van prostaglandines in de zwellichamen van de penis een alternatief zijn. Dat zijn hormonen die bij de man normaal gezien in de prostaat worden aangemaakt. Ze zorgen er o.a. voor dat je een erectie en een orgasme kan krijgen.

Penisprothese
Een laatste mogelijkheid is dat je een oppompbare penisprothese laat implanten. Na die ingreep kan je een erectie opwekken door in je balzak te knijpen.

Hormoonbehandelingen

Hormoonbehandelingen verlopen vaak in samenwerking met de dienst endocrinologie - de hormoonspecialisten, zeg maar - van UZ Brussel. In Een hormonaal verhaal hebben we gezien welke hormonen een rol spelen in de menselijke vruchtbaarheid en hoe ze bij de man de zaadproductie regelen:

vanuit de hersens zijn dat GnRH en de gonadotrofines LH en FSH;
vanuit de geslachtsorganen is dat bij de man hoofdzakelijk testosteron, het hormoon dat door de zaadcellen wordt geproduceerd. Bij een lage zaadproductie is er weinig testosteron en krijgen de hersens de boodschap dat er sneller FSH en LH afscheiden mag worden.

Toediening van gonadotrofines

In zeldzame gevallen - bv. bij mannen die lijden aan het Kallmansyndroom - komt er vanuit de hypothalamus geen GnRH-puls. Daardoor wordt de hypofyse er niet toe aangezet om gonadotrofines vrij te geven en is er geen zaadproductie. De zaadballen zijn klein, zoals bij een jongen in de prepuberale fase.
Om de zaadproductie toch op gang te brengen is een behandeling mogelijk met substituten van gonadotrofines - à rato van twee injecties per week, gedurende enkele maanden. Het productieproces van zaadcellen neemt immers bijna drie maanden in beslag, dus zo lang moet de hormoonbehandeling zeker duren om minstens één volwaardig spermastaaltje op te leveren.
Als dat lukt wordt het spermastaaltje opgevangen en gebruikt voor IVF met ICSI.
De behandeling heeft evenwel een aantal bijwerkingen en kan dus niet je hele leven voortgezet worden.
Daarom streeft men meestal naar de productie van meerdere spermastaaltjes, die dan worden ingebankt voor later gebruik.

Testosteronbehandeling

Zoals duidelijk is uit het bodybuildersverhaal (zie het chauffageprincipe), heeft de toediening van testosteron geen vruchtbaarheidsbevorderend effect, wel integendeel.
Toch bestaat deze behandeling - in de vorm van een gel die dagelijks wordt aangebracht of van een injectie om de drie weken. Ze is bedoeld om de nadelige gevolgen tegen te gaan van een tekort aan testosteron, zoals gebrek aan libido of botontkalking.

Eén groep mannen die met een dergelijk tekort kampt, zijn zij die lijden aan het Klinefeltersyndroom.
Als je als man met Klinefelter kinderwens hebt, dan ben je aangewezen op een TESE om te proberen zaadcellen te verzamelen die gebruikt kunnen worden in de MBV-behandeling met je partner.
Als je een testosteronbehandeling zou volgen, moet je daar minstens drie maand mee stoppen en gestopt zijn voor je de TESE ondergaat.