De in-vitro maturatie van eicellen:
IVM is een relatief weinig bekende kunstmatige voortplantingstechniek die enkel wordt toegepast in gespecialiseerde fertiliteitscentra.
Bij deze methode worden onrijpe eicellen verkregen door een punctie uit kleine follikels in de eierstokken. In het laboratorium worden de onrijpe eicellen tot rijping gebracht voordat ze worden bevrucht. Omdat de eicellen onrijp worden aangeprikt, hoef je bij deze behandeling helemaal geen of slechts een kleine dosis hormonale stimulatie van de eierstokken toe te dienen.
IVM is in eerste instantie ontwikkeld om IVF veiliger en eenvoudiger te maken voor vrouwen met het polycysteus ovarium syndroom (PCOS). Doordat deze vrouwen een verhoogde eicelreserve hebben, hebben ze ook risico op het ontwikkelen van het ovarieel hysterstimulatiesyndroom (OHSS).
Recent is IVM ook toegepast bij vrouwen met een oncologische aandoening die voorafgaand aan hun oncologische behandeling een IVM-procedure ondergingen als vruchtbaarheidsbewarende maatregel.
IVM is eenvoudiger en goedkoper dan de klassieke IVF, omdat er minder hormonen moeten worden toegediend en de opvolging van de behandeling minder intensief is voor de patiënt.
Kort samengevat wordt in het laboratorium een specifiek kweekmilieu voorzien om de eicellen gedurende ongeveer 30 uur te laten uitrijpen. De verkregen rijpe eicellen na IVM worden aansluitend in het labo bevrucht via de ICSI-techniek met sperma van de partner of van een donor. De verkregen embryo’s worden ingevroren voor latere terugplaatsing in de baarmoeder.
Ook dit moet je lezen
Ken jij het verschil tussen IVF en IVF met ICSI?
Bij IVF brengen we de eicellen samen met de zaadcellen in een petrischaaltje, waarop de zaadcellen zelf naar de eicellen zwemmen. Bij IVF met ICSI injecteren we één zaadcel in elke eicel.
Voor wie?
Een IVM behandeling kan een waardevolle optie zijn voor vrouwen met een hoge eicelreserve. We zien dit vooral bij vrouwen op vruchtbare leeftijd met een diagnose van PCOS of polycysteus ovariumsyndroom.
Bij een standaard IVF-behandeling hebben vrouwen met PCOS, of een grote eicelreserve, immers een verhoogd risico op overstimulatie (OHSS) en andere bijwerkingen van de hormonenkuur.
Tegelijk hebben vrouwen met PCOS een grote voorraad follikels in hun eierenstokken. Voor het uitvoeren van IVM is deze grote eicelreserve net een zegen. De slaagkans van de behandeling hangt grotendeels af van de aanwezige voorraad aan antrale follikels. Hoe meer follikels aanwezig zijn in de eierstokken, hoe meer (onrijpe) eicellen we kunnen verzamelen en laten rijpen in het labo. Hoe meer eicellen tot rijping komen, hoe groter de kans dat meerdere embryo’s na bevruchting van de eicellen tot ontwikkeling zullen komen.
IVM is ook een optie bij een kankerdiagnose wanneer er geen tijd is voor een volledige behandeling met klassieke stimulatie of wanneer er sprake is van een hormoongevoelige tumor waardoor toediening van stimulatie geen optie is.
Tot slot kan IVM met succes worden toegepast bij een relatief zeldzame groep vrouwen die weliswaar een normaal aantal follikels vertonen in de eierstokken, maar waarbij de follikels niet reageren op hormonale stimulatie (FSH-resistentie).
De behandeling in een notendop
Het traject van een IVM-behandeling verloopt op dezelfde manier als elke andere vruchtbaarheidsbehandeling.
- Wanneer de arts met jou beslist om een IVM-behandeling op te starten, krijg je een afspraak met een IVM-counselor.
- De IVM-cyclus wordt gepland op basis van je natuurlijke cyclus. Indien je geen regelmatige cyclus hebt, zullen je hormonale waarden bepaald worden via bloedafname en kan een hormonale pil voorgeschreven worden om de behandeling te plannen.
- De behandeling start met een bloedafname en een vaginale echo om het aantal follikels in je eierstokken in beeld te brengen.
- Afhankelijk van jouw lichaam kan het dat je gevraagd wordt om tot maximaal drie dagen een injectie toe te dienen. Dit zorgt voor een lichte hormonale stimulatie van de eierstokken.
- Nadien gebeurt een eicelpunctie: langs vaginale weg prikken we de follikels aan en worden de onrijpe eicellen geoogst. De ingreep verloopt standaard onder lokale verdoving. Indien daar medische redenen voor zijn, kan het ook onder volledige narcose.
IVM in het labo
- De eicellen die we bij de eicelpunctie verzamelen, laten we 30 uur rijpen in het laboratorium, in een speciaal daarvoor ontwikkelde vloeistof (medium). In sommige gevallen volgt nog een tweede fase van in-vitro maturatie van 24 uur.
- Van de aangeprikte eicellen rijpen gemiddeld 50% van de eicellen succesvol uit. Ieder lichaam is natuurlijk anders en de resultaten kunnen variëren van persoon tot persoon en cyclus tot cyclus.
- De uitgerijpte eicellen kunnen worden ingevroren en bewaard, of we kunnen ze bevruchten met het sperma van je partner of van een donor.
- De bevruchting gebeurt via ICSI (injectie van één zaadcel in elke eicel).
- We volgen de ontwikkeling van de embryo’s op tot dag 3, 5, 6 of 7 na bevruchting en vriezen alle embryo’s met een normaal ontwikkelingspatroon en uitzicht in.
- De IVM-counselor belt je nadien op om door te geven hoeveel embryo’s ingevroren konden worden.
Kom ik in aanmerking voor IVM?
Tijdens een consultatie bij de fertiliteitsarts, zal die evalueren of jij in aanmerking komt voor IVM. De belangrijkste vraag daarbij is of de voorraad eicellen in je eierstokken voldoende groot is.
De behandelende arts zal dat evalueren op basis van de resultaten van een bloedonderzoek en een vaginale echografie. Onderzoek heeft uitgewezen dat voor vrouwen met een hoge AMH-waarde de slaagkansen van IVM vergelijkbaar zijn met die van een Ivf-behandeling.
Wil je meer weten over PCOS?
Lees meer over de diagnose en de begeleiding die wordt aangeboden bij de
Vijf veelgestelde vragen over IVM:
Is IVM veilig?
Uit de opvolging van kinderen geboren na een MBV-behandeling blijken geen verschillen wat betreft het risico op congenitale afwijkingen tussen kinderen geboren uit IVM en kinderen geboren na IVF/ICSI. Ook wat het geboortegewicht betreft, merken we geen verschil tussen beide groepen van kinderen, maar ook niet ten opzichte van kinderen geboren uit spontane zwangerschap. Het risico op kleine en grote afwijkingen na IVM bedraagt in alle gepubliceerde studies minder dan vijf procent. Ook het onderzoek naar het mogelijke effect van de in-vitrocultuur op de epigenetische context van eicellen leidt tot geruststellende bevindingen. Toch moeten we in gedachten houden dat wereldwijd naar schatting enkele duizenden IVM-kinderen geboren zijn. Dat aantal staat in schril contrast met de meer dan vier miljoen IVF-kinderen die de voorbije decennia het levenslicht zagen. Verdere follow-upstudies blijven dus nodig en worden ook uitgevoerd.
Prof. Dr. Michel De Vos
Wat zijn de slaagkansen van een IVM-behandeling?
Recent onderzoek in ons centrum heeft aangetoond dat voor een deel van PCOS-patiënten, namelijk deze met een hoge eicelreserve, de slaagkans van een IVM-behandeling gemiddeld minstens 40% is. Voor vrouwen in andere situaties en/of met een kleinere eicelreserve, zal de slaagkans met IVM die van conventionele hormoonstimulatie van de eierstokken helaas niet helemaal benaderen. Maar naast slaagkansen moeten we echter ook oog hebben voor mentale en fysieke belasting van het fertiliteitstraject. Dit is een parameter die in sommige gevallen ook sterk mee kan spelen in de overweging om IVM als behandeling voor te stellen. Het is belangrijk om de slaagkansen voor jouw individuele situatie altijd eerst af te toetsen met je behandelende fertiliteitsarts.
Ook dit moet je lezen
PCOS of PolyCysteus Ovarium Syndroom is een hormonale aandoening die voorkomt bij ongeveer 10% van de vrouwen en vaak gekenmerkt wordt door een verlaagde vruchtbaarheid omwille van een onregelmatige cyclus en ovulatiestoornissen. Deze vrouwen hebben doorgaans wel een grote eicelreserve en kunnen hierdoor gebruik maken van In Vitro Maturatie (IVM) van eicellen, een techniek waarbij onrijpe eicellen worden gekweekt in het labo alvorens bevrucht te worden.
Sinds wanneer wordt IVM toegepast in het UZ Brussel?
De techniek wordt reeds sinds 2009 (in studieverband) toegepast in ons centrum. In 2010 werd het eerste kind geboren na IVM. In 2019 werd een belangrijke studie gepubliceerd op basis van de resultaten van meer dan 1000 vrouwen die succesvol een IVM-behandeling ondergingen. Intussen wordt IVM als een routine-vruchtbaarheidsbehandeling beschouwd en niet meer langer als een ‘experimentele’ techniek.
Wat zijn de kosten bij een IVM-behandeling?
Een IVM-behandeling wordt volgens dezelfde criteria (gedeeltelijk) terugbetaald als een klassieke IVF- of ICSI behandeling. Een IVM-cyclus telt als één van de zes terugbetaalde IVF-cycli. Voor vrouwen die geen recht hebben op terugbetaling, is de kost gelijkaardig aan deze van IVF of ICSI. De Belgische regelgever voorziet een (gedeeltelijke) terugbetaling voor zes cycli van je MBV-behandeling, als: - je aangesloten bent bij een Belgische mutualiteit - je jonger bent dan 43 jaar Het maximum van zes cycli geldt voor de verschillende vormen van MBV-behandeling: je hebt m.a.w. recht op de terugbetaling van zes cycli MBV binnen je eigen cyclus (‘puur natuur’), zes cycli kunstmatige inseminatie (IUI) én zes cycli IVF / ICSI of IVM. De terugplaatsing van een ingevroren embryo zijn extra kansen binnen éénzelfde behandelcyclus. Als patiënt met Belgische mutualiteit en recht op tussenkomst van het RIZIV, betaal je nog steeds een deel van je MBV-behandeling; de remgelden. Zonder recht op deze terugbetaling, betaal je als patiënt de volledige kosten van de behandeling: de opvolging, consultaties, opname, het laboratoriumforfait en de medicatiekost. Het precieze bedrag is afhankelijk van je individuele behandeling.
Hoe verloopt een eicelpunctie van onrijpe follikels bij een IVM behandeling?
Een eicelpunctie is een ambulante ingreep die gebeurt in het operatiekwartier van Brussels IVF. De punctie om de onrijpe eicellen aan te prikken verloopt, zoals een gewone eicelpunctie, doorgaans onder lokale verdoving. We weten dat eventuele pijn vaak samenhangt met de duur van de ingreep. Omdat IVM vaak wordt toegepast bij vrouwen met een grote eicelreserve, kunnen er dus best veel follikels aan te prikken zijn. Je krijgt daarom preventief intraveneus extra pijnstilling tijdens de behandeling.